Prawidłowa komunikacja w organizacji pierwszym krokiem do przeciwdziałania mobbingowi.

Mobbing wiele ma imion.

O mobbingu często mówi się jako o terrorze psychicznym, przemocy psychicznej, molestowaniu moralnym, spersonalizowanym braku szacunku. Tymczasem, choć każde z powyższych określeń jest adekwatne, mobbing zgodnie z pierwszym badaczem tego zjawiska - Heinzem Leymannem to zaburzenie komunikacji.

Kryteria Leymanna

Heinz Leymann pogrupował wymienił 45 kryteriów mobbingu, które uporządkował w 5 grup:

KOMUNIKOWANIE SIĘ

1. Ograniczanie przez przełożonego możliwości wypowiadania się.
2. Stałe przerywanie wypowiedzi.
3. Ograniczanie przez kolegów możliwości wypowiadania się.
4. Reagowanie na uwagi krzykiem lub głośnym wymyślaniem i pomstowaniem.
5. Ciągłe krytykowanie wykonywanej pracy.
6. Ciągłe krytykowanie życia prywatnego.
7. Napastowanie przez telefon.
8. Ustne groźby i pogróżki.
9. Groźby na piśmie.
10. Ograniczanie kontaktu przez poniżające, upokarzające gesty i spojrzenia.
11. Różnego rodzaju aluzje, bez jasnego wyrażania się wprost.

STOSUNKI SPOŁECZNE

12. Unikanie przez przełożonego rozmów z ofiarą.
13. Nie dawanie możliwości odezwania się.
14. W pomieszczeniu, gdzie ofiara pracuje, przesadzenie na miejsce z dala od kolegów.
15. Zabronienie kolegom rozmów z ofiarą.
16. Traktowanie jak powietrze.

SZKODLIWY WPŁYW NA ZDROWIE

17. Zmuszanie do wykonywania prac szkodliwych dla zdrowia.
18. Grożenie przemocą fizyczną.
19. Stosowanie niewielkiej przemocy fizycznej.
20. Znęcanie się fizyczne.
21. Przyczynianie się do ponoszenia kosztów, w celu zaszkodzenia poszkodowanemu.
22. Wyrządzanie szkód psychicznych w miejscu zamieszkania lub miejscu pracy ofiar.
23. Działania o podłożu seksualnym.

SPOŁECZNY ODBIÓR OSOBY

24. Mówienie źle za plecami danej osoby.
25. Rozsiewanie plotek,
26. Podejmowanie prób ośmieszenia
27. Sugerowanie choroby psychicznej
28. Kierowanie na badanie psychiatryczne
29. Wyśmiewanie niepełnosprawności czy kalectwa
30. Parodiowanie sposobu chodzenia, mówienia lub gestów w celu ośmieszenia osoby
31. Nacieranie na polityczne albo religijne przekonania
32. Żarty i prześmiewanie życia prywatnego
33. Wyśmiewanie narodowości
34. Zmuszanie do wykonywania prac naruszających godność osobistą
35. Fałszywe ocenianie zaangażowania w pracy
36. Kwestionowanie podejmowanych decyzji
37. Wołanie na ofiarę używając sprośnych przezwisk lub innych wyrażeń, mających ją poniżyć
38. Zaloty lub słowne propozycje seksualne

JAKOŚĆ SYTUACJI ŻYCIOWEJ I ZAWODOWEJ

39. Nie dawanie ofierze żadnych zadań do wykonania,
40. Odbieranie prac, zadanych wcześniej do wykonania
41. Zlecanie wykonania prac bezsensownych
42. Dawanie zadań poniżej jego umiejętności
43. Zarzucanie wciąż nowymi pracami do wykonania
44. Polecenia wykonywania obraźliwych dla ofiary zadań
45. Dawanie zadań przerastających możliwości i kompetencje ofiary w celu jej zdyskredytowania.

Spośród wyżej wymienionych, dominujące są właśnie aspekty komunikacyjne, które występują przede wszystkim w grupie nr 1, ale także nr 2 i 4.

Skoro mobbing to zaburzenie komunikacji, to jedną z metod przeciwdziałania tej patologii jest dbałość o komunikację w organizacji. Niezwykle istotne jest więc wprowadzenie zasad komunikacji, najlepiej w oparciu o szkolenia pracownicze.

Istnieje wiele metod komunikacyjnych, które odnoszą pozytywny skutek w organizacjach. Jedną z przynoszących najlepszy efekt jest komunikacja bez przemocy Marshalla B. Rosenberga. (Non-Violent Communication), amerykańskiego psychologa klinicznego, mediatora, odkrywcy języka serca, czyli właśnie NVC.

Celem Marshalla B. Rosenberga była nauka skutecznej komunikacji opartej na empatii, która nie narusza godności drugiego człowieka i pozbawiona jest przemocy.

Zgodnie ze słowami Marshalla Rosenberga: „Dzięki NVC wyrażamy siebie szczerze i jasno, zarazem z szacunkiem i empatią poświęcając uwagę innym ludziom. Odtąd w każdej wymianie zdań potrafimy usłyszeć własne głębokie potrzeby i oczekiwania, a także cudze. NVC uczy nas dokonywania precyzyjnych spostrzeżeń i pozwala precyzyjnie określać zachowania i sytuacje, które wywierają na nas taki czy inny wpływ. Uczymy się wyraźnie dostrzegać i uzewnętrzniać własne potrzeby i oczekiwania w każdej konkretnej sytuacji. Technicznie jest to proste, ale bardzo wiele zmienia”.

Kluczem do prawidłowej komunikacji jest poznanie potrzeb własnych i drugiej osoby. To potrzeby wg NVC są motorem naszego działania i motywacji. Co ważne, dla warunków zawodowych, w komunikacji bez przemocy promowana jest jasność wypowiedzi, tak, by była zrozumiała dla naszego rozmówcy, unikanie ocen a w zamian bazowanie na faktach i obserwacjach.

NVC sprawdza się w wielu dziedzinach życia i jest metodą uniwersalną. Stosowana jest z powodzeniem w wielu organizacjach, pomagając tym samym w tworzeniu przyjaznej kultury organizacyjnej i organizacji zdrowej psychologicznie. Szczególnie przydatna jest dla osób pracujących w działach HR i działach personalnych.

W jaki sposób można przeciwdziałać mobbingowi?

Nauka komunikacji bez przemocy rekomendowana jest jako pierwszy krok do przeciwdziałania mobbingowi w organizacji. Przeciwdziałanie mobbingowi jest obowiązkiem pracodawcy, zgodnie z art. 94 (3)§ 1 kodeksu pracy.

W przypadku, gdy dojdzie do mobbingu, to na pracodawcy ciąży odpowiedzialność z tego tytułu. Jednak, zgodnie z wyrokiem SN z 3 sierpnia 2011 r., I PK 35/11

„Obowiązek przeciwdziałania mobbingowi polega na starannym działaniu. Pracodawca powinien w związku z tym przeciwdziałać mobbingowi w szczególności przez szkolenie pracowników, informowanie o niebezpieczeństwie i konsekwencjach mobbingu, czy przez stosowanie procedur, które umożliwią wykrycie i zakończenie tego zjawiska. Jeśli w postępowaniu mającym za przedmiot odpowiedzialność pracodawcy z tytułu mobbingu wykaże on, że podjął realne działania mające na celu przeciwdziałanie mobbingowi i oceniając je z obiektywnego punktu widzenia da się potwierdzić ich potencjalną skuteczność, pracodawca może uwolnić się od odpowiedzialności.”

Dbałość o komunikację w pracy niesie zatem wiele korzyści, przede wszystkim zmniejsza ryzyko wystąpienia przemocy, która niszczy jednostkę i całą organizację.