Mobbing, czyli właściwie kto go stosuje?
Czy mobbing jest stosowany tylko przez przełożonego/pracodawcę wobec pracownika? Oczywiście nie.
Powszechne nieporozumienie
Choć potocznie utarło się, że mobbing stosuje osoba na wyższym stanowisku i rzeczywiście statystyki i badania wskazują, że częściej dochodzi do takiej sytuacji, to jednak mobbing może mieć różny charakter.
Rodzaje mobbingu według kierunku oddziaływania
Mobbing pionowy zstępujący
Najczęstszy rodzaj mobbingu - stosowany przez osobę na wyższym stanowisku wobec podwładnego. Mobbing kojarzony jest z władczym postępowaniem.
Typowe przykłady:
- • Zlecanie zbyt dużej ilości pracy
- • Wymaganie pracy w godzinach nadliczbowych
- • Agresywne egzekwowanie obowiązków
- • Nadmierna kontrola i nadzór
Mobbing poziomy
Mobbing stosowany przez pracownika względem innego pracownika na tym samym szczeblu hierarchii. Często występuje w zespołach równorzędnych.
Charakterystyczne zachowania:
- • Wykluczanie z grupy współpracowników
- • Plotkowanie i szerzenie plotek
- • Sabotowanie projektów kolegi
- • Konkurencyjne zachowania destrukcyjne
Mobbing pionowy wstępujący
Mobbing stosowany przez pracownika względem pracodawcy/przełożonego!Może wydać się dziwny, ale takie sytuacje się zdarzają i są nie mniej trudne.
Możliwe formy:
- • Traktowanie przełożonego jak powietrze
- • Ciągła krytyka decyzji kierowniczych
- • Sabotowanie poleceń i zarządzeń
- • Podważanie autorytetu przed zespołem
45 kryteriów mobbingu według Leymanna
Wówczas niektóre ze znamion nie będą mogły mieć miejsca w takiej relacji (jak wspomniane zlecanie pracy), jednak inne stałe elementy mogą być zastosowane.
Zachowania komunikacyjne:
- • Ciągłe krytykowanie
- • Plotkowanie
- • Aluzje i insynuacje
- • Wyśmiewanie życia prywatnego
Zachowania izolujące:
- • Traktowanie jak powietrze
- • Pogróżki i zastraszanie
- • Wykluczanie z grupy
- • Ignorowanie opinii
Przesłanki mobbingu w polskim kodeksie pracy
Historia regulacji - 2004 rok
Przepisy regulujące mobbing pojawiły się w kodeksie pracy w 2004 r.Dlaczego właśnie wtedy? Wejście tych przepisów było konieczne ze względu na akcesję Polski do Unii Europejskiej.
Wcześniej, jedyną ochroną pracowników przed wrogimi zachowaniami był art. 11¹ kodeksu pracy, stanowiący że pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.
Definicja mobbingu - art. 94³ kodeksu pracy
Zgodnie z art. 94³ kodeksu pracy
"Mobbing definiowany jest jako działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niegozaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika,izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników."
Kluczowa zasada
Co ważne, aby doszło do mobbingu wszystkie przesłanki muszą być spełnione łącznie.Mobbing więc to nie jest tylko konflikt – to znacznie głębszy problem.
Zdarzenie inicjujące
Mobbing rzeczywiście często swe źródło znajduje w konflikcie, często jego zarzewiem jest tzw. zdarzenie inicjujące, czyli sytuacja, w której mobber zwraca uwagę na swój cel.
Może być to konflikt:
- • Spór o metody pracy
- • Różnice w podejściu do zadań
- • Konflikt kompetencyjny
- • Nieporozumienia osobiste
Albo pozytywne zdarzenie:
- • Awans lub promocja
- • Odważne wyrażenie opinii
- • Sukces zawodowy
- • Wyróżnienie lub nagroda
Jednak mobbing jest czymś znacznie poważniejszym od konfliktu.
Cztery przesłanki mobbingu
Zgodnie z definicją ustawową:
Uporczywe i długotrwałe nękanie lub zastraszanie pracownika
Systematyczne działania o charakterze ciągłym, powtarzalne zachowania agresywne
Wywołanie zaniżonej oceny przydatności zawodowej
Wpływ na postrzeganie własnych kompetencji i wartości jako pracownika
Poniżenie lub ośmieszenie pracownika
Działania mające na celu degradację godności osobistej i zawodowej
Izolowanie pracownika lub wyeliminowanie z zespołu
Wykluczanie z relacji zawodowych, komunikacji i współpracy
Zapowiedź kolejnych artykułów
W następnych artykułach omówię każdą z przesłanek, nawiązując do orzecznictwa Sądu Najwyższego. Pod każdą z nich kryje się ciekawa historia.
💡 O tym, jakie są początki mobbingu w prawie pisałam w pierwszym artykule z serii. Jeśli nie udało Ci się go przeczytać – zapraszam tutaj.
Rodzaje mobbingu - porównanie
| Typ mobbingu | Kierunek | Typowe przykłady | Częstotliwość |
|---|---|---|---|
| Pionowy zstępujący | Przełożony → Podwładny | Nadmierne obciążenie pracą, agresywna kontrola | Najczęstszy |
| Poziomy | Pracownik ↔ Pracownik | Wykluczanie, plotkowanie, sabotaż | Częsty |
| Pionowy wstępujący | Podwładny → Przełożony | Ignorowanie, podważanie autorytetu | Rzadki |
Podobał Ci się artykuł?
Podziel się nim z innymi
