O długotrwałości mobbingu. Cykl: "Czym jest mobbing i jak go rozpoznać?
Długotrwałość i uporczywość występują łącznie.
Kodeks pracy nie precyzuje, jak długi musi być okres nękania pracownika, by można było mówić o mobbingu. Wskazuje jedynie, że nękanie zgodnie z definicją kodeksową ma charakteryzować się uporczywością i długotrwałością. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się natomiast pogląd, że przesłanki te muszą występować łącznie. Sąd zauważył, że przesłanki „uporczywości” i „długotrwałości” wzajemnie na siebie oddziałują. Nie da się ich rozważać oddzielnie.
Sama długotrwałość jest pojęciem, które zmieniło swoje znaczenie na przestrzeni lat. Początkowo uważano, że długotrwałość musi wynosić minimum 6 miesięcy, przy kierowaniu wobec pracownika zachowań agresywnych przynajmniej raz w tygodniu. Tak wskazywał Leymann, jeden z czołowych badaczy mobbingu w pracy. Do dziś interpretacja zachowania w pracy pod kątem mobbingu, opiera się na przesłankach mobbingu, o których pisałam tutaj.
Obecnie w prawie polskim odchodzi się od wskazywania 6 miesięcy, jako granicy dla uznania, że doszło do mobbingu. Nie istnieje taki czas, który stanowiłby minimalną granicę dla stwierdzenia, że doszło do mobbingu.
Wiele wniósł wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2007 r., w którym znalazło się stwierdzenie, że długotrwałość nękania lub zastraszania pracownika musi być rozpatrywana w sposób zindywidualizowany i musi uwzględniać okoliczności konkretnego przypadku. Nie jest zatem możliwe sztywne wskazanie minimalnego okresu niezbędnego do zaistnienia mobbingu. Zatem rozpatrując zachowanie pod kątem mobbingu, konieczna jest pewna elastyczność, nie ma możliwości by stwierdzić, że nie doszło do mobbingu tylko dlatego, że za krótko trwał, np. poniżej 6 miesięcy.
Czy mobbing może trwać jeden dzień?
Na pierwszy rzut oka wydaje się to niemożliwe, przecież mobbing powinien mieć charakter długotrwały, więc jeden dzień nie wpisuje się w tę cechę. Jednak kwestię tę wyjaśnił Sąd Apelacyjny.
W tezie wyroku z dnia 16 czerwca 2016 r. w sprawie o sygnaturze akt III APa 13/16, Sąd Apelacyjny stwierdził „choć nawet jednorazowe naganne zachowanie w stosunku do pracownika może wywołać u niego złe samopoczucie, to jednak o skutkach w postaci długotrwałego wpływu na psychikę może być mowa dopiero przy zwielokrotnieniu tych działań. Działania mobbingowe muszą być przy tym na tyle intensywne i naganne, że przyczynią się do powstania u pracownika bardzo silnego odczucia zastraszenia, i beznadziejności sytuacji. Co do długotrwałości działań mobbingowych podkreślenia wymaga, że poniżanie pracownika nawet przez jeden dzień może nosić znamiona mobbingu. Nie może to być jednak zachowanie jednorazowe, ale wielokrotne, mające miejsce jednego dnia, działania zmierzające do wywołania skutków wskazanych w art. 94(3) § 2 k.p.
To samo podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 stycznia 2019 r. o sygn. akt III PK 6/18, w którym stwierdził, że kodeks pracy nie określa sztywnych granic czasowych ani częstotliwości występowania zachowań kwalifikowanych jako mobbing na okres co najmniej sześciu miesięcy. Z definicji mobbingu wynika jednak bezsprzecznie, że nie wystarczy jednokrotne lub kilkakrotne stosowanie mobbingu w krótkim okresie, gdyż cechą relewantną mobbingu jest uporczywe i długotrwałe nękanie lub zastraszanie pracownika.
Co to oznacza w praktyce?
- Mobbing nie musi trwać, jak ówcześnie przyjmowano 6 miesięcy, by można było dochodzić zadośćuczynienia lub odszkodowania z tego tytułu.
- Dla stwierdzenia mobbingu ważne jest, by rozpatrywać uporczywość i długotrwałość nękania łącznie.
- Jednorazowe zachowanie nie może być traktowane jako mobbing, nawet jeżeli jest negatywne i źle wpływa na pracownika.
- Negatywne zachowanie o znamionach mobbingu może być rozpatrywane pod kątem mobbingu, jeśli pojawia się wielokrotnie, nawet w krótkiej perspektywie czasowej i zmierza do skutków wyrażonych w definicji kodeksowej, czyli do zastraszania, obniżenia własnej oceny kompetencji zawodowych i izolowania.
- Mobbing może trwać nawet jeden dzień, jeśli jego znamiona się powtarzają i mają charakter uporczywości, zmierzający do skutków wyrażonych w definicji ustawowej.
