Czy wymagania pracodawcy odnośnie dress codu pracowników to naruszenie ich prawa do prywatności?
Jednym z istotnych kanałów, dzięki któremu możemy się komunikować z innymi jest nasz ubiór, czyli tzw. komunikacja ekstrawerbalna. Niejednokrotnie odzwierciedla ona nasz charakter, podejście do życia, światopogląd i styl życia.
Przykłady szczegółowych wymagań dress code
Zdarza się jednak, że pracodawca narzuca pracownikom, np. w regulaminie pracy w jaki sposób mają być ubrani w miejscu pracy, wskazując szczegółowe wytyczne w tym zakresie. Może to być np.:
👔 Wymagania dla mężczyzn:
- • Obowiązek noszenia garniturów
- • Gładkie koszule (bez wzorów)
- • Zakaz zapuszczania zarostu
- • Określony typ butów
👗 Wymagania dla kobiet:
- • Obowiązek noszenia garsonek
- • Rajstopy (także w porze letniej)
- • Buty zasłaniające palce
- • Delikatny makijaż
- • Neutralny kolor paznokci
Wydaje się, że tego typu wymogi stanowią dużą ingerencję pracodawcy w sferę osobistą pracowników. Wobec tego nasuwa się pytanie – czy takie działanie pracodawcy stanowi naruszenie prawa pracowników do prywatności?
Ochrona prawna godności i prywatności - art. 111 Kodeksu pracy
Art. 111 Kodeksu pracy
Zgodnie z art. 111 kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Poprzez inne dobra osobiste pracownika można rozumieć np. wspomnianą prywatność.
Zakres sfery prywatnej człowieka:
- • Tożsamość jednostki, dane osobowe, przeszłość
- • Życie osobiste, rodzinne (w tym stosunki małżeńskie i konkubinat)
- • Wyznanie i praktyki religijne
- • Stan majątkowy
- • Hobby i styl życia
- • Karalność, informacje o popełnionych przestępstwach
Konstytucyjna ochrona prywatności - art. 47 Konstytucji RP
Rangę ochrony prywatności podkreślona została w Konstytucji RP w jej art. 47, zgodnie z którym każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.
Dlaczego dress code nie narusza prywatności? - art. 100 Kodeksu pracy
Choć prywatność jest silnie chroniona przez prawo, to jednak narzucenie konkretnego dress codu nie będzie stanowić jej naruszenia. Dlaczego?
Art. 100 § 2 pkt 4 Kodeksu pracy
Kodeks pracy w art. 100 definiuje bowiem szereg obowiązków pracownika. Wśród nich znajduje się art. 100 § 2 pkt 4, zgodnie z którym pracownik jest obowiązany w szczególności:
- • Dbać o dobro zakładu pracy
- • Chronić jego mienie
- • Zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę
Pojęcie "dobra zakładu pracy"
Pod pojęciem dobra zakładu pracy kryje się dbałość o wizerunek pracowników spójny z wartościami prezentowanymi przez daną organizację. W tym wypadku możemy mówić o narzuceniu obowiązku noszenia stroju służbowego lub korporacyjnego.
W literaturze wskazuje się natomiast, że skoro strój korporacyjny współtworzy dobry wizerunek przedsiębiorcy, to pracodawca ma prawo żądać od pracownika współdziałania w tym celu.
Granice uprawnień pracodawcy - dwie kluczowe zasady
Oczekiwania pracodawcy względem ubioru pracownika muszą jednak odpowiadać dwóm zasadom:
1. Uzasadnienie rodzajem pracy
Dress code powinien być uzasadniony ze względu na rodzaj wykonywanej pracy. Przykładowo, wymagania dotyczące stroju w banku będą inne niż w firmie IT czy w warsztacie samochodowym.
2. Poszanowanie godności pracownika
Wymagania w zakresie ubioru nie mogą naruszać godności pracownika. Dress code musi być proporcjonalny i nie może stanowić nadmiernej ingerencji w sferę osobistą.
Praktyczne przykłady uzasadnionego dress code
🏦 Sektor bankowy
Formalne garnitury i garsonki - budowanie zaufania klientów
🏥 Służba zdrowia
Stroje medyczne - wymogi higieny i identyfikacji
🍽️ Gastronomia
Stroje kuchenne - bezpieczeństwo i higiena żywności
Wnioski i rekomendacje
🎯 Kluczowe wnioski:
- • Dress code nie narusza automatycznie prawa do prywatności
- • Musi być uzasadniony charakterem pracy
- • Nie może naruszać godności pracownika
- • Powinien służyć dobru zakładu pracy
- • Wymaga proporcjonalności i rozsądku
Rekomendacje dla pracodawców:
✅ Określ jasne, merytoryczne uzasadnienie dla wprowadzanych wymagań
✅ Uwzględnij specyfikę branży i kontakt z klientami
✅ Zachowaj proporcjonalność między wymaganiami a celami biznesowymi
✅ Skonsultuj przepisy z działem prawnym lub ekspertem
📚 Literatura:
- • L. Bujnicki, Dress code, czyli zasady ubioru w firmie, Rzeczpospolita z 29 listopada 2006 r.
- • M. Wujczyk, Prawo pracownika do ochrony prywatności, Warszawa 2012 r.
