Pracownik posiada aktualne badanie lekarskie, ale jego zachowanie w pracy stało się niestandardowe.Czy pracodawca może mimo to skierować pracownika na badania psychiatryczne? Sugerowanie choroby psychicznej znajduje się bowiem na liście 45 kryteriów mobbingu według Leymanna.
Kluczowe pytanie
Czy pracodawca może skierować na badania psychiatryczne pracownika, który ma aktualne badania lekarskie, a jego zachowanie stało się niestandardowe?
Znaczenie zdrowia psychicznego w pracy
Zdrowie psychiczne pracownika jest szczególnie istotne w jego życiu zawodowym. Wpływa bowiem na:
Jakość pracy
Wykonywanie zadań i zaangażowanie
Ocena pracownika
Sukces zawodowy i rozwój
Relacje w zespole
Współpraca z innymi pracownikami
Art. 207 §2 Kodeksu pracy - Obowiązki pracodawcy
"Kodeks pracy przewiduje szczególne obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony zdrowia, nie wyróżniając jednak oddzielnie zdrowia psychicznego, ale traktując zdrowie w ogólności. Obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki."
Obowiązek ten w dużej mierze dotyczy ochrony zdrowia fizycznego, co potwierdza orzecznictwo, w którym przede wszystkim rozpatrywane są przypadki chorób somatycznych pojawiających się z powodu niezapewnienia zasad BHP.
Badania lekarskie pracowników
Do obowiązków pracodawcy w zakresie ochrony zdrowia należy również kierowanie pracowników na badania lekarskie, które zależne są od etapu zatrudnienia:
Badania wstępne
Dla pracowników przyjmowanych do pracy, młodocianych przenoszonych na inne stanowiska, innych pracowników przenoszonych na stanowiska z czynnikami szkodliwymi
Badania okresowe
Pracownik zobowiązany jest do wykonania badań okresowych. Częstotliwość zależy od stanu zdrowia i rodzaju wykonywanej pracy
Badania kontrolne
W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni spowodowanej chorobą, w celu ustalenia zdolności do pracy na dotychczasowym stanowisku
Art. 229 §4 k.p. - Zakaz dopuszczenia do pracy
Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiegostwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.
Kluczowe pytanie:
Co w sytuacji, gdy pracownik ma aktualne badania lekarskie, ale zmienia się jego stan zdrowia psychicznego?
Zaburzenia natury psychicznej a skierowanie na dodatkowe badania
Coraz częściej zdarza się, że pracownicy zapadają na choroby psychiczne lub zaburzenia o podłożu psychologicznym.Statystyki wyraźnie pokazują, że dobrostan psychiczny pracowników na świecie jest obecnie deficytowy.
Wpływ pandemii COVID-19
Sfera życia psychicznego pracowników stała się przedmiotem szczególnego zainteresowania w związku z pandemią. Pracownicy czują się niepewnie z powodu:
- • Dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości
- • Izolacji społecznej
- • Ryzyka zarażenia
- • Niepewności na rynku pracy
📊 Zaburzenia związane z pracą
- • Wypalenie zawodowe
- • Stres związany z obciążeniem
- • Zaburzenia adaptacyjne
🧠 Choroby niezależne od pracy
- • Depresja
- • Schizofrenia
- • Zaburzenia lękowe
Orzecznictwo Sądu Najwyższego
Wyrok SN z 18 grudnia 2002 r. (I PK 44/02)
"Aktualnym orzeczeniem lekarskim w rozumieniu art. 229 § 4 k.p. jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której ma być dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika."
Choć stan faktyczny nie odnosił się do objawów choroby psychicznej, przyjmuje się szeroką interpretację tej tezy.
Wnioski z orzecznictwa
Idąc tym tokiem myślenia, pracownika, który przejawia objawy zaburzenia lub choroby natury psychicznej można skierować na dodatkowe badania lekarskie. Przemawia za tym również:
- • Obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy dla samego pracownika
- • Bezpieczeństwo całego zespołu pracowniczego
- • Ochrona przed potencjalnym zagrożeniem
Przesłanki przemawiające za skierowaniem na dodatkowe badania
1. Podejście z empatią i zrozumieniem
Nie należy dyskwalifikować pracownika tylko dlatego, że jego stan zdrowia uległ pogorszeniu. Często zmiana zachowania jest niezależna od pracownika.
Delikatna rozmowa z pracownikiem może być dla niego dużym wsparciem i motywacją do podjęcia leczenia.
2. Obiektywne przesłanki
Skierowanie musi być uzasadnione i poparte twardymi przesłankami, nie może zależeć jedynie od subiektywnej oceny pracodawcy.
Przykłady zachowań uzasadniających skierowanie:
- • Ataki paniki w miejscu pracy
- • Ataki lęku lub agresji
- • Niestandardowe zachowanie odbiegające od dotychczasowego
- • Narażenie innych osób na niebezpieczeństwo
- • Zachowania mogące spowodować znaczną szkodę
- • Powtarzające się niepokojące zachowania
Szczególna uwaga w zawodach z kontaktem z ludźmi
W zawodach wymagających bezpośredniego kontaktu z innymi ludźmi (nauczyciel, pielęgniarka, opiekun) symptomy mogą być szczególnie niepokojące dla otoczenia i wymagać szybkiej reakcji.
❌ Co NIE jest przesłanką:
Pogorszenie nastroju, jeśli nie wpływa na obniżenie jakości pracy czy nie stanowi zagrożenia dla innych, nie jest przesłanką przemawiającą za skierowaniem na dodatkowe badanie lekarskie.
Skierowanie a mobbing i naruszenie godności
Konieczność wykazania uzasadnionych powodów skierowania na badania wynika nie tylko z chęci ochrony pracownika, ale również z ryzyka, które może ciążyć na pracodawcy w razie niesłusznego podejrzenia o chorobę.
45 kryteriów mobbingu według Leymanna
Sugerowanie choroby psychicznej oraz nieuzasadnione kierowanie na badania psychiatrycznewystępują na liście kryteriów mobbingu według Leymanna - jednego z pierwszych badaczy mobbingu w pracy.
Nieuzasadnione kierowanie na dodatkowe badania może być:
- • Szczególnie dotkliwe dla pracownika
- • Przejawem mobbingu lub dyskryminacji
- • Molestowaniem skutkującym naruszeniem godności
- • Podstawą do zarzutu szykanowania pracownika
Podsumowanie praktyczne
Algorytm postępowania dla pracodawcy
Kluczowe zasady
✅ Dozwolone działania:
- • Empatyczna rozmowa z pracownikiem
- • Skierowanie przy obiektywnych przesłankach
- • Troska o bezpieczeństwo zespołu
- • Decyzja lekarza medycyny pracy o specjaliście
❌ Ryzykowne działania:
- • Sugerowanie choroby psychicznej
- • Nieuzasadnione skierowania
- • Szykanowanie pracownika
- • Naruszanie godności osobistej
Podobał Ci się artykuł?
Podziel się nim z innymi
Zobacz także
Podobne artykuły, które mogą Cię zainteresować
